“Khí tự nhiên có phải là năng lượng tái tạo không?” Đây là một chủ đề không chỉ liên quan đến khía cạnh khoa học mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược năng lượng, môi trường và phát triển kinh tế. Hãy cùng Metagas phân tích cụ thể về khí tự nhiên, các khái niệm liên quan và lý do tại sao khí tự nhiên không được xếp vào nhóm năng lượng tái tạo – dù vẫn đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế carbon thấp.
Định nghĩa năng lượng tái tạo
Năng lượng tái tạo là nguồn năng lượng được khai thác từ các quá trình tự nhiên có thể bổ sung liên tục như ánh sáng mặt trời, gió, nước, địa nhiệt và sinh khối. Đây là những nguồn năng lượng không bị cạn kiệt trong quá trình sử dụng và có thể phục hồi gần như vô hạn trong thời gian ngắn. Năng lượng tái tạo đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường và tạo nền tảng cho tăng trưởng kinh tế bền vững.
Khí tự nhiên có phải là năng lượng tái tạo không?
Câu trả lời là: Không phải.
Khí tự nhiên không được xếp vào nhóm năng lượng tái tạo, vì nó là một loại nhiên liệu hóa thạch, được hình thành từ sự phân hủy của các sinh vật hữu cơ cổ đại (như động thực vật phù du, tảo…) bị chôn vùi sâu trong lòng đất hàng triệu năm. Dưới tác động của nhiệt độ và áp suất cực cao, các hợp chất hữu cơ này chuyển hóa thành các dạng hydrocarbon như metan (CH₄) – thành phần chính của khí tự nhiên.
Quá trình hình thành khí tự nhiên mất hàng triệu đến hàng trăm triệu năm – điều đó có nghĩa là nguồn cung này không thể tái tạo trong một chu kỳ thời gian ngắn như các nguồn năng lượng gió, mặt trời hay thủy điện. Vì vậy, một khi chúng ta khai thác và sử dụng hết, khí tự nhiên sẽ cạn kiệt và không có khả năng bổ sung nhanh chóng trong tự nhiên.
Vì sao khí tự nhiên không phải là năng lượng tái tạo?
Nguồn gốc hóa thạch kéo dài hàng triệu năm
Khí tự nhiên không phải là một sản phẩm có thể “sản sinh” liên tục từ các nguồn thiên nhiên hiện tại. Nó là kết quả của một chuỗi phản ứng hóa học địa chất rất dài, trải qua hàng triệu năm để hình thành. Quá trình này không thể tái tạo trong vòng đời của con người, vì vậy không thể gọi khí tự nhiên là nguồn năng lượng “bền vững”.
Trữ lượng giới hạn và khai thác một chiều
Khác với năng lượng mặt trời hay gió vốn có thể thu được mỗi ngày, khí tự nhiên tồn tại trong các túi chứa sâu dưới lòng đất. Một khi các mỏ khí này được khai thác hết, không có cách nào bổ sung chúng nhanh chóng. Điều đó đồng nghĩa với việc nếu sử dụng không kiểm soát, chúng ta sẽ đối mặt với nguy cơ cạn kiệt nguồn cung khí tự nhiên trong vài thập kỷ tới.
Không có khả năng tự phục hồi
Một đặc điểm then chốt của năng lượng tái tạo là khả năng tái sinh liên tục mà không làm suy giảm tài nguyên. Ví dụ: mặt trời tiếp tục chiếu sáng, gió vẫn thổi, nước vẫn chảy. Trong khi đó, khí tự nhiên không thể tự phục hồi sau khi bị khai thác. Mỗi mét khối khí được tiêu thụ là một phần tài nguyên không thể quay lại trong hàng triệu năm.
Vậy khí tự nhiên có phải là năng lượng sạch không?
Khí tự nhiên tuy không phải là năng lượng tái tạo, nhưng lại được xem là “năng lượng sạch hơn” khi so sánh với các loại nhiên liệu hóa thạch khác như than đá hoặc dầu mỏ.
Ưu điểm của khí tự nhiên
- Thải ít CO₂ hơn: Khi đốt cháy, khí tự nhiên tạo ra ít khí carbon dioxide (CO₂) hơn so với đốt than hoặc dầu, giúp giảm tác động tới biến đổi khí hậu.
- Không sinh ra tro, bụi, SOx, NOx nhiều: Khí tự nhiên ít tạo ra các chất gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng như sulfur oxides (SOx), nitrogen oxides (NOx) hoặc bụi mịn, những yếu tố góp phần vào ô nhiễm không khí và các bệnh đường hô hấp.
- Không để lại chất thải rắn: So với than đá, nguyên liệu vốn tạo ra lượng lớn tro bụi sau khi đốt, khí tự nhiên cháy sạch hơn, không tạo ra chất thải rắn độc hại.
Khí tự nhiên không hoàn toàn sạch
Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là khí tự nhiên vẫn là nhiên liệu hóa thạch. Việc khai thác, vận chuyển và sử dụng khí tự nhiên vẫn tạo ra lượng phát thải khí nhà kính, đặc biệt là khí metan (CH₄), một loại khí nhà kính có tác động mạnh gấp 25 lần so với CO₂ trong thời gian ngắn hạn.
Rủi ro rò rỉ metan trong các khâu khai thác, nén và vận chuyển có thể phá vỡ lợi thế “sạch” của khí tự nhiên nếu không được kiểm soát hiệu quả. Ngoài ra, các mỏ khí thường nằm sâu trong lòng đất, việc khai thác có thể dẫn đến ảnh hưởng địa chất hoặc làm tổn hại môi trường địa phương.
Sản xuất và sử dụng khí tự nhiên
Quy trình sản xuất khí tự nhiên:
- Khai thác: Thực hiện khoan giếng sâu xuống lòng đất để thu khí từ các túi khí tự nhiên.
- Xử lý: Khí được làm sạch để loại bỏ tạp chất, nước, khí độc như H₂S. Các thành phần khác như propan, butan được tách ra.
- Vận chuyển: Khí sau xử lý được vận chuyển bằng đường ống hoặc hóa lỏng (LNG) để lưu trữ và phân phối.
Các ứng dụng chính của khí tự nhiên:
- Phát điện: Được sử dụng trong các nhà máy nhiệt điện khí, giúp giảm phát thải so với nhà máy than.
- Nhiên liệu công nghiệp: Làm nhiên liệu cho lò nung trong ngành sản xuất xi măng, thủy tinh, gốm sứ…
- Nguyên liệu hóa dầu: Sản xuất phân bón, nhựa, hóa chất thông qua các dẫn xuất như ethane, butane, propan…
- Nhiên liệu giao thông: Dạng khí nén (CNG) hoặc hóa lỏng (LNG) dùng cho xe buýt, xe tải, tàu hỏa.
- Ứng dụng dân dụng: Cung cấp năng lượng cho bếp gas, máy nước nóng và hệ thống sưởi.
Mặc dù khí tự nhiên không phải là năng lượng tái tạo, nhưng nó đóng vai trò chuyển tiếp quan trọng trong hành trình hướng tới một tương lai sử dụng năng lượng sạch. So với các nhiên liệu hóa thạch khác, khí tự nhiên sạch hơn, hiệu quả hơn và dễ kiểm soát. Tại Metagas, chúng tôi cung cấp các sản phẩm khí sạch như LPG, LNG, hỗ trợ doanh nghiệp và hộ gia đình tiết kiệm chi phí, giảm phát thải, góp phần xây dựng môi trường sống xanh và bền vững.
